Door Judith. Emotieregulatie. Het is een belangrijke executieve functie, één waar sommige leerlingen regelmatig problemen mee hebben. Wat is emotieregulatie precies en wat kun je in de groep doen om tegemoet te komen aan de behoeften van deze leerlingen?
Emotieregulatie: executieve functies
Executieve functies
Executieve functies worden langzamerhand een gemeengoed in het onderwijs. De laatste jaren is er al veel onderzoek gedaan naar executieve functies. Daarnaast vinden nog steeds heel veel onderzoeken naar executieve functies plaats. Executieve functies verwijzen naar hogere cognitieve processen die nodig zijn om activiteiten te plannen en te sturen. Executieve functies ontwikkelen zich de eerste twintig jaar van het leven. Ze staan niet op zichzelf, maar werken met elkaar samen. Bij het leren en werken op school zijn executieve functies erg belangrijk. Daarnaast heeft iedere persoon zijn eigen combinatie van sterk ontwikkelde executieve functies en zwakkere executieve functies. Je kunt executieve functies die zwakker zijn versterken door oefeningen.
In vorige blogs zijn er al meerdere executieve functies beschreven, namelijk
Emotieregulatie
Soms is het nodig om even terug te schakelen, om emoties te laten afzakken. Op deze manier kun je voorkomen dat de emoties je gedrag gaan beheersen. Dit betekent echter niet dat je je emoties uitschakelt, het betekent dat je op een adequate manier omgaat met je emoties. Emotieregulatie is dan ook het vermogen om emoties te reguleren om doelen te realiseren, taken te voltooien en gedrag te controleren en te sturen.
Wanneer je bij iedere tegenslag wordt overspoeld door je emoties, zul je je vaker niet prettig voelen. De leerling die deze problemen ervaart zal dan ook moeite hebben om deze emoties te bedwingen zodat hij/zij een doel kan behalen of een tegenslag kan overwinnen. Dit kan een tegenslag zijn in het schoolwerk, zoals een laag cijfer. Ook kan het een tegenslag zijn in sociaal contact, bijvoorbeeld een vriendje dat aangeeft vandaag niet te kunnen spelen.
Het leren omgaan met emoties is niet alleen het onder controle houden van je emoties. Het is ook je eigen emoties kunnen herkennen. Daarnaast is het ook van belang dat je de emoties bij anderen kunt herkennen en hier op een goede manier op kunt reageren.
Je zou van een jong kind, die emotieregulatie beheerst, kunnen verwachten dat hij/zij vaak binnen een korte tijd kan herstellen van een teleurstelling. Een tiener weet hoe hij zijn zenuwen voor een wedstrijd of een toets moet beheersen om goed te kunnen presteren.
Herkennen moeite met emotieregulatie
Een leerling die problemen hebben met hun emotieregulatie kun je herkennen aan de volgende gedragingen:
- raakt duidelijk overstuur of gefrustreerd wanneer taken ingewikkeld worden.
- zal niet toegeven dat hij het antwoord op een vraag niet weet.
- maakt regelmatig een opmerking tijdens het werken zoals ‘dit is moeilijk’, ‘ik denk dat ik dit niet kan’.
- heeft regelmatig een woedeaanval
- reageert, in de ogen van anderen, overdreven op een klein probleem
- snel het geduld verliezen
- moeite hebben om te herstellen van teleurstellingen
Emotieregulatie trainen
Om tegemoet te komen aan de onderwijsbehoeften van een leerling die problemen heeft met de emotieregulatie kunnen de volgende punten helpen. Advies is om niet alles tegelijk aan te pakken, maar een klein aantal van deze punten te kiezen. Het is verstandig om deze te kiezen in overleg met de leerling zelf.
- Mogelijke probleemsituaties voorbereiden of aanpassen.
- Verrassingen vermijden.
- Ingrijpen voordat het te heftig wordt.
- De leerling helpen bij het verwoorden in gesprekken.
- De leerling scenario’s aanleren voor bepaalde situaties die ze kunnen doen of tegen zichzelf kunnen zeggen om hun emoties te beheersen.
- Taken in kleinere stapjes verdelen om ze voor de leerling overzichtelijker te maken.
- Gebruiken van een vijfpuntsschaal om de leerling te helpen zijn of haar gevoelens inzichtelijk te maken. Bij deze vijfpuntsschaal kun je ook direct interventietips beschrijven. Lees meer over de 5-puntsschaal in dit boek.
Help de kinderen met het verwoorden van de emoties met een emotiemeter of een gevoelsmeter.
Afbeelding van favorita 1987/Shutterstock