Afgelopen zaterdag was ik online aanwezig bij researchED NL waar ik onder andere de keynote van Pedro De Bruyckere en een workshop van Marita Eskens volgde. Ook heb ik me laten inspireren tijdens de workshop over feedback geven van (onder andere) René Kneyber en het terughalen van het lesdoel aan het einde van de dag door de workshop van Lusanne. Ik probeer het geleerde altijd direct in de praktijk te brengen en dat lukte maandag bij mijn invaldag bij de kleuters. Ik laat je graag de lessen zien die ik maakte.
Er zijn altijd twee doelen die ik extra belangrijk vind om aan te bieden bij kleuters, deze kun je niet genoeg oefenen. Dat is tellen en hakken en plakken. Beiden enorm belangrijk voor een goede overgang naar groep 3. Natuurlijk moet je nog veel meer instructie bij doelen aanbieden en is er nog veel meer belangrijk voor de overgang, maar bij het invallen kies ik regelmatig deze doelen, omdat je die niet vaak genoeg kunt oefenen.
“Zei Maike nou echt instructie geven?” Jawel! Want ik vind dat dus juist ook bij kleuters heel belangrijk. Niet alles kun je spelenderwijs leren. En het één hoeft het ander niet uit te sluiten. In de instructielessen die ik gaf in de kring oefenden de kinderen ook zelf, hadden ze plezier (ja echt!) én was het ook nog eens in het thema.
En EDI bij kleuters is dus ook echt van belang om de kinderen een goede basis mee te geven. Er is vaak discussie over, maar ik vind dat je het soms, zeker bij instructie, wel moet doen. Het hoeft het spelend leren absoluut niet in de weg te zitten. Ik schreef al eens een blog over EDI bij kleuters.
In het boek Expliciete Directe Instructie 2.0 is zelfs speciaal een hoofdstuk opgenomen over EDI bij kleuters waarbij er aangeraden wordt om twee keer per dag een instructiekring te geven van ongeveer 20 minuten. En dat heb ik dus afgelopen maandag gedaan!
EDI les kleuters taal en rekenen
Thema dieren
De groep waar ik les aan gaf, had de dierentuin als thema, dus heb ik de lessen ook in thema dieren gegoten. Je kunt dit natuurlijk doen met elk thema dat je wil.
De stappen die belangrijk zijn bij een goede instructie zijn(dit komt uit het boek EDI 2.0):
- Voorkennis activeren
- Lesdoel
- Instructie concept en vaardigheden
- Controleren van begrip
We hebben ook de stappen naar zelfstandigheid gezet:
- Ik doe het voor
- Wij doen het samen
- Jullie doen het samen
- Jij doet het zelf
Edi les dieren taal
1. Voorkennis activeren
Omdat ik inviel, vroeg ik aan de klas of ze wisten wat hakken en plakken was. Een paar vragende ogen keken me aan, er waren dan ook veel nieuwe kinderen in de klas. Maar de oudsten wisten het wel en plakten meteen de handen tegen elkaar. Samen hakten we een aantal korte woorden, zoals boom.
Ik leidde de les verder in met: als ik naar de dierentuin ga, weet ik niet altijd hoe de dieren heten. Waar moet ik dan op kijken, zodat ik het wel weet? Dat wisten een paar kinderen ook wel: op de borden!
2. Lesdoel
Na deze les kunnen jullie dierennamen hakken en voor elke klank een blokje plaatsen. Dat is belangrijk, omdat je dan straks in groep 3 goed kunt leren lezen én je dus ook de borden in de dierentuin kunt lezen, zodat je weet welk dier je ziet.
3. Instructie concept en vaardigheden
Bij de workshop van Marita zag ik blokjes voorbij komen bij het hakken en plakken. Met de blokjes geven de kinderen aan hoeveel klanken er in het woord zitten, zodat ze doorkrijgen dat ze de klanken aan elkaar kunnen plakken als een woord.
Natuurlijk deed ik dit eerst voor.
Ik doe het voor:
Ik pakte grote blokken waarmee ik liet zien dat elk blok voor een klank stond r – a – t. Daarna pakte ik nog wat woordkaarten erbij waarbij ik ook weer duidelijk met de blokken liet zien dat elke klank een eigen blok had. Ik koos voor klankzuivere woorden.
We doen het samen:
We deden deze voor-koor-door: ik hakte eerst, dan samen en vervolgens vroeg ik met beurtenstokjes aan de kinderen. Natuurlijk ook met hulp van een ander als het niet lukte, waarna ik terugging naar de eerste leerling om het nog eens te herhalen.
Woordkaarten
Jullie doen het samen:
Vervolgens gaf ik de kinderen in tweetallen woordkaarten en blokjes. Achteraf gezien had ik bij iedereen de namen van de dieren in tekst eraf moeten halen. Bij het woord aap telden de kinderen bijvoorbeeld het aantal letters, i.p.v. de klanken. Dit kun je ook gelijk als verdieping gebruiken voor kinderen die dat kunnen: de woorden in tekst bij het juiste plaatje leggen na het hakken en plakken.
Sommige kinderen hadden de kaarten wel zonder tekst eronder en moesten dus echt zelf hakken om het aantal klanken neer te leggen. Hier heb ik de tips over feedback geven toegepast: ik vertelde alleen dat er één fout was. Zo konden ze zelf de fout ontdekken of aan andere kinderen vragen, zonder dat ik zei wat wel of niet goed was. Dit lukte!
Jij doet het zelf
Het stuk van Jij doet het zelf heb ik in deze les overgeslagen omwille van de tijd en de concentratie van de leerlingen. Na de les (zie controleren van begrip) hebben een paar kinderen naambordjes gemaakt voor in de dierentuin waarbij ik de koppeling kon leggen tussen klanken en letters.
4. Controleren van begrip
Natuurlijk ben ik wel met ze terug gegaan in de kring waarbij de kinderen kort vertelden hoe het was gegaan. Ik gaf feedback op het proces, zoals dat de kinderen intensief aan het werk waren en sommigen eigen fouten konden ontdekken en hebben opgelost. Omdat het kleuters zijn en de ontwikkeling vaak grillig verloopt en omdat ik er maar een dagje stond, weet ik niet meteen van iedereen of ze het kunnen. Wel herhaalden we aan het einde van de les nog een aantal woorden met hakken en plakken en zag ik dat iedereen het kon herhalen.
Edi les dieren rekenen
Voor rekenen koos ik voor tellen en rekenen met geld. Dit heb ik op eenzelfde manier aangepakt als de taalles, ik zal dit wat korter beschrijven.
Voorkennis activeren
We hebben het over tellen gehad, hardop tellen tot en met 20 en of ze wisten wat de plaatjes van geld betekenden. Dat was nog best lastig bleek, de meesten herkenden het als “centjes”. Ik wilde meteen dat ze de schooltaal zouden gebruiken, dus: geld en euro.
Lesdoel
Na deze les kunnen jullie dieren kopen met het geld dat gevraagd wordt.
Instructie concept en vaardigheden
Er moest dus ook een duidelijke instructie komen over de munten zelf. Ik vertelde dat de dieren uit de dierentuin ook gekocht moesten worden en dat je daar dus geld voor nodig hebt. De bedragen die ik koos zijn niet representatief voor “echte” dieren natuurlijk, maar ik wilde dat de kinderen oefenden met een euro, twee euro en een briefje van €5,-. Ik liet zien hoe ik iets kon kopen met geld en ook dat het op verschillende manier kon. De kinderen hielpen met met de verschillende manieren om te betalen.
Controleren van begrip
Ik ontdekte bij veel kinderen dat tellen al moeilijk genoeg was, dus zij oefenden met alleen euromunten. Bij andere kinderen zag ik dat het lukte en kon ik ze meteen kaarten geven met hogere bedragen. Dat was tevens de feedback die ik dan kon geven. Ook zei ik bij een aantal: “dit bedrag klopt niet, hoe moet het wel?” Ik hielp ze dan wel hier en daar met het verschil tussen een euro en twee euro.
Aan het eind van de dag
Hierbij heb ik de tip van Lusanne ingezet: de kinderen kunnen zelf (nog) niet schrijven, maar we hebben wel samen nog een aantal dieren gehakt en geplakt en de munten en briefjes besproken. De meesten wisten het nog en konden zo meedoen!