Door Manon. Graag vertel ik jullie over de coöperatieve werkvorm Genummerde koppen bij elkaar. Een leuke werkvorm die je heel eenvoudig inzet bij verschillende leerdoelen met natuurlijk lesideeën.
Genummerde koppen bij elkaar
Coöperatief leren
Coöperatief leren wordt op veel scholen gebruikt om de samenwerking tussen kinderen te stimuleren. Bij het uitvoeren van de leertaak moeten kinderen samenwerken om tot een goed einddoel te komen. De klas wordt daarbij ingedeeld in kleine groepen. De kinderen gaan dan in hun eigen groepje overleggen, discussiëren, elkaar uitleg geven of juist overhoren en elkaar aanvullen. Kinderen leren hier van en met elkaar. De betrokkenheid is hoog omdat iedereen aan bod komt om zijn inbreng te doen. Doordat je in een kleine groep brainstormt is de effectieve lestijd hoger. Kinderen hoeven nauwelijks op elkaar te wachten, iedereen doet mee. Het eindproduct is van de groep of een tweetal en niet van een kind alleen dus wanneer een kind iets lastig vindt heeft hij of zij de groep om samen tot een antwoord of eindproduct te komen.
Coöperatieve werkvormen
Er bestaan vele verschillende soorten coöperatieve werkvormen. Werkvormen voor kleine groepjes of voor tweetallen. Kortdurende werkvormen en werkvormen die langer duren. Maar over het algemeen zijn de werkvormen eenvoudig toe te passen bij veel van je lesdoelen. Het is belangrijk dat je een aantal werkvormen kent en dan schud je ze makkelijk uit je mouw. Je ziet dan sneller bij welke lesdoelen je welke werkvormen kan toepassen. Bekende coöperatieve werkvormen zijn de binnen en buiten kring en de Placemat. Vandaag wil ik jullie meer vertellen over Genummerde koppen bij elkaar omdat ik denk dat het een mooie werkvorm is die je bij vele lessen kan gebruiken!
Afspraken maken
Wanneer je in de klas aan de slag gaat met coöperatief leren is het belangrijk dat je goede afspraken maakt met de kinderen. Kinderen zijn vaak erg enthousiast tijdens het coöperatief werken. Ze moeten overleggen en soms zit er ook een spel element in. Het is dus belangrijk dat je afspraken maakt over wanneer het weer stil moet zijn. Misschien spreek je wel een stilte teken af. Wat is het start signaal, of het eindsignaal?
Ook is het goed om steeds aan te geven hoe lang de kinderen denktijd of tijd om te overleggen krijgen. Het kan helpen om dat zichtbaar te maken met bijvoorbeeld een time-timer of een tool op het digibord. Het is goed om te praten over leerlingenrollen. Wie is in het groepje verantwoordelijk voor het schrijven? Welke leerling houdt de tijd in de gaten? Wie zorgt er voor dat iedereen in de groep aan het woord komt? Met al deze afspraken gaat het werken makkelijker, waardoor je meer tempo in de werkvorm kan houden.
Interactie
Een van de dingen die heel belangrijk is bij coöperatief leren is interactie. De kinderen zijn in interactie met elkaar. Het is dus belangrijk dat ze dicht bij elkaar zitten zodat ze elkaar goed kunnen verstaan. Het is fijn als er bijvoorbeeld vier tafels tegen elkaar geschoven zijn of dat er een kleine kring gemaakt is van vier stoelen. Bij sommige coöperatieve werkvormen moeten de kinderen juist rondlopen en elkaar ontmoeten. Het is in ieder geval altijd zo dat kinderen moeten overleggen en samenwerken met elkaar en dat geeft geluid. Maak met je klas afspraken over dat geluid. Hoe hard praat je in een tweetal of in een groep? Hoe houden we rekening met elkaar. Ook kun je met elkaar bespreken hoe je er voor zorgt dat de interactie in je groepje goed is. Laat elkaar uitpraten, luister naar elkaar, kijk elkaar aan en stimuleer elkaar.
Genummerde koppen bij elkaar
Bij de werkvorm genummerde koppen bij elkaar verdeel je de kinderen in groepjes van vier. Ieder kind krijgt een nummer toegewezen van 1 tot en met 4. De leerkracht geeft een opdracht en geeft aan hoelang de kinderen denktijd krijgen. De kinderen schrijven hun eigen antwoord op. Als iedereen uit het groepje dat heeft gedaan staan de kinderen op en steken de koppen bij elkaar om de vraag of kwestie te bespreken. De bedoeling is dat ze tot een eenduidig antwoord komen waar ze als groep achter kunnen staan. Als iedereen het antwoord weet gaat het groepje zitten. Wanneer alle groepjes zitten kan de leerkracht een nummer noemen en degene met dat nummer uit alle groepjes moet het antwoord van het groepje geven.
Waarom genummerde koppen bij elkaar?
Er zijn een heleboel voordelen van de coöperatieve werkvorm Genummerde koppen bij elkaar. De kinderen denken eerst individueel na over hun antwoord maar weten dat van ieder groepslid een antwoord verwacht wordt. Ze leren met elkaar te discussiëren en argumenten te bedenken voor hun antwoord. Uiteindelijk moeten ze tot een groepsantwoord komen dus zullen kinderen moeten leren concessies te doen, te accepteren dat het niet altijd helemaal kan zijn zoals jij het graag wil. Ze moeten luisteren naar elkaar en je eigen antwoord afwegen. Iedereen is betrokken want je weet van te voren niet welk nummer het groepsantwoord moet vertegenwoordigen. Kinderen doen kennis op en leren van elkaar, ook als ze zelf misschien het antwoord niet goed wisten.
Lesidee woordenschat
Tijdens de lessen woordenschat maak ik graag gebruik van de werkvorm Genummerde koppen bij elkaar. Vooral bij het herhalen van de betekenis van de woorden. Ik noem een woord, de kinderen schrijven de betekenis voor zich zelf op. Ze gaan staan en overleggen in hun groepje. Ze komen tot een eenduidig antwoord en gaan weer zitten. Ik noem een nummer en alle kinderen met dat nummer geven me het groepsantwoord. In een korte tijd behandelen we vele woorden. Alle kinderen zijn actief bezig met woordenschat en we herhalen op deze manier de moeilijke woorden van de week.
Lesidee leren voor een toets
Wanneer de kinderen een toets moeten leren voor een zaakvak is Genummerde koppen bij elkaar een leuke werkvorm om te overhoren. Ik (als leerkracht) stel een vraag over een onderwerp wat in de lessen aan bod is gekomen en de kinderen schrijven ook hier eerst hun eigen antwoord op. Daarna volgende stappen zoals ik ze hierboven heb beschreven en heb ik snel een beeld van wat de kinderen al weten en bij welke dingen we nog een keer stil moeten staan. Het leuke hierbij is dat kinderen hun kennis snel delen met de rest van hun groepje, dus ook kinderen die nog niet zo veel weten rondom het onderwerp leren hier van de andere kinderen uit hun groepje.
Lesidee rekenen
Bij rekenen vind ik het leuk om de les te beginnen met een Energizer. Ik gebruik dan graag deze coöperatieve werkvorm omdat de kinderen meteen in een actieve houding komen. Ik geef de kinderen alleen een uitkomst, bijvoorbeeld 3,75 meter. Bij deze uitkomst bedenken ze zelf een verhaaltjessom. Deze schrijven ze op. Als ze allemaal een som hebben bedacht gaan ze staan en steken ze de koppen bij elkaar. Ze overleggen welke som ze de beste of leukste vinden en voor die som kiezen ze. Als ze de som allemaal weten gaan ze zitten. Wanneer alle groepjes zitten kies ik een nummer en al de kinderen met dat nummer vertellen hun som. Altijd mooi om te zien wat voor verschillende verhaaltjes sommen ze kunnen bedenken!
Ik hoop dat ik je enthousiast heb kunnen maken voor deze werkvorm, maar mocht je op zoek zijn naar meerdere werkvormen lees dan ook eens hier!
Op de website van Onderwijsmaakjesamen.nl lees je meer over de theorie van Coöperatieve werkvormen.
Afbeelding van Rido/Shutterstock