Hakken en plakken met kleuters

Hakken en plakken met kleuters

Je kleuter komt thuis met: “ik heb vandaag geoefend met hakken en plakken”. Dat is een belangrijke voorwaarde voor het leren lezen in groep 3. Maar hoe oefen je het? 

Hakken en plakken met kleuters

Wat is hakken en plakken?

Het hakken van woorden gaat om het onderscheiden van de klanken in een woord. Je benoemt de klanken; de letters zoals je ze in een woord uitspreekt en niet de alfabetletters. Het woord boom hak je dan in b-oo-m. Bij het plakken plak je de klanken aan elkaar; je benoemt het hele woord. B-oo-m wordt dan weer boom.

Je kunt ook lezen wat je kind leert in groep 1/2.

Ik oefen allebei de kanten op met de kleuters, zowel hakken als plakken dus, ze moeten dit beiden kunnen. Ook moeten ze daarna de klanken kunnen isoleren in een woord. Dus: wat is de eerste letter of klank van boom? Wat de laatste en wat de middelste?

Met de beginklank memory kun je het isoleren van de eerste klank oefenen. 

Waarom hakken en plakken?

Hakken en plakken is onderdeel van het fonologisch bewustzijn: het kunnen omgaan met klanken. Hiermee leren kinderen snel woorden herkennen en dus ook lezen in groep 3. Dit moet dan wel in combinatie met actieve letterkennis en woordenschat aangeboden worden is in dit artikel te lezen. Je koppelt het hakken en plakken dan ook aan de letters, de klank-tekenkoppeling dus. Zo leren kinderen de klankstructuur van woorden herkennen. Kleuters die hier gerichte instructie op krijgen, blijken minder moeite te hebben met lezen en betere lezers te worden.

Bekijk ook zoemen of hakken

Ik heb nog geen onderzoek kunnen vinden waarin zoemend leren lezen beter blijkt te werken dan hakken en plakken. Volgens dit artikel is daar ook nog geen bewijs voor.

Het woord opdelen in lettergrepen, dus in woordstukken klappen, werkt niet blijkt uit onderzoek.

Oefenen met hakken en plakken

Ik oefen het hakken en plakken altijd met mijn handen erbij om het inzichtelijk te maken voor de kinderen. Ik begin voor de kinderen aan de linkerkant, zodat ze ook de leesrichting leren herkennen. Ik plak mijn handen aan elkaar. Elke klank beweeg ik mijn handen van boven naar beneden. Ik schuif elke klank iets op met mijn handen, zodat de kinderen leren zien dat de klanken een woord vormen en je dat woord van links naar rechts leest. Dus B (een hak in de lucht) oo (hak) m (hak). Ten slotte beweeg ik een keer met mijn handen van links naar rechts in een vloeiende beweging.

Blokken of verpakkingen met letters

Om de klanken te koppelen aan de letters werk ik vaak met grote blokken. Ik plak een post-it met een letter op elk blok, elk blok een eigen letter dus, en zet die één voor één neer tijdens het hakken en plakken van het woord. Je kunt dit ook goed met verpakkingsmateriaal doen, bijvoorbeeld elke letter van een woord plakken op pakken melk en yoghurt.

Rad van fortuin

Ik oefen het hakken en plakken ook regelmatig met de woordkaarten die ik maakte bij het Rad van Fortuin.

Hak en plak om je heen

Onze kleuter vindt het heel leuk als ik woorden hak die hij dan moet raden. Ik doe dat ook vaak tijdens gewone dagelijkse dingen, bijvoorbeeld bij het eten of tijdens het tafeldekken. “Mag ik een m-e-s?” of “Pak jij een v-o-r-k?” Ik maak de woorden telkens langer, dus nu kan hij ook bijvoorbeeld b-r-oo-d-m-e-s aan elkaar plakken.

Woorden uit boeken

Je kunt ook woorden uit een prentenboek tijdens het voorlezen hakken. Je leest een zin voor en hakt een woord uit die zin tijdens het voorlezen. Je houdt je vinger bij het woord voor de klank-tekenkoppeling. Weet je kind welk woord er in de zin moet staan? Wellicht heeft het ook ondersteuning door de rest van de zin en oefen je zo op een fijne manier.

Het boek Letter van de week kun je ook inzetten om je kunt meer letterkennis mee te geven.

Afbeelding van Monkey Business Images/Shutterstock