Ruim een kwart van alle leerkrachten en docenten in het onderwijs heeft burn-out klachten. Dat is een enorm percentage en wordt helaas alleen maar hoger. Uit onderzoek blijkt dat leerkrachten die hun autonomie opeisen veel minder klachten krijgen. Wat kun je zelf doen om een burn-out te voorkomen in het onderwijs? En wat heb ik hiervoor gedaan?
Ik heb zelf nooit burn-out klachten gehad, ik denk dat ik dit altijd voor heb kunnen zijn door bepaalde keuzes te maken. In 2012 stapte ik naar een psycholoog voor, zo hoopte ik, een quick fix. Ik had last van een quarter life crisis. Ik werkte fulltime in een kleuterklas ergens in Utrecht, maar het liedje van Doe maar speelde door mijn hoofd: Is dit nou alles? Ik vond het werken als leerkracht best prima, maar wilde meer, had ambities, maar wist niet zo goed hoe en wat.
Het was toen dat ik voor het eerst in aanraking kwam met mindfulness, waar ik nu zelfs een opleiding in volg. Ik ontdekte dat ik meer wilde, ik moest iets met mijn ideeën. De website jufmaike.nl werd geboren en dat heeft me gered. Ik leerde daardoor waar mijn passie ligt, namelijk bij het schrijven over onderwijs en dat delen met de buitenwereld. Het bouwde zich enorm uit zodat ik er later ook mijn beroep van kon maken.
Burn-out voorkomen in het onderwijs
Zakelijk leerkrachten
Deze term, zakelijk leerkrachten, is bedacht door Ingrid. Het is precies hoe je een burn-out kunt voorkomen. Onderzoekers van de Nyenrode Business Universiteit ontdekten dat de kans op burn-out enorm verkleinde als docenten en leerkrachten meer autonomie opeisten en meer vrijheid namen in het onderwijsproces, lees hier meer over het onderzoek.
Autonomie en controle zijn volgens de universele psychologie belangrijke behoeften voor het algehele welzijn van de mens. We willen onze eigen situatie kunnen beïnvloeden, zo ook in de klas en binnen onze school.
Hoe dan?
Maar hoe kun je dan “zakelijk leerkrachten”?
- Doe niet alle administratie. Maak keuzes wat je wel echt moet doen, maar laat ook veel werk liggen, negeer het. En als je het dan wel doet, maak de teksten zo kort mogelijk. Je hoeft geen epistels te schrijven over Jantje dit en Pietje dat, echt niet.
- Probeer uit. Ga naar buiten om les te geven, draai je lessen eens om, doe projecten, maar durf te experimenteren!
- Blijf leren. Check bijvoorbeeld eens op Twitter wat evidence informed lesgeven is en wat je hiervan in kunt zetten in je eigen praktijk.
- Lees je in. Als je vakliteratuur en/of artikelen over je vak leest, kun je ook met goede argumenten komen waarom je iets wel of juist niet wilt doen. Wist je bijvoorbeeld dat je geen groepsplannen hoeft te schrijven? Nee, echt niet!
- Ga in gesprek. Het belangrijkste om zaken gedaan te krijgen: geef aan wat je wel en ook wat je niet wil.
In mijn boek De gelukkige leraar lees je hoe je zelf je vak en je professionaliteit als leerkracht terugpakt.
Richt je op het lesgeven
Je hoort het van bijna alle leerkrachten: “Ik vind het heerlijk om les te geven, maar al die rompslomp eromheen, dat is zwaar!” Zorg dus ook dat je je richt op je hoofdtaak: lesgeven! Zodat je niet in die burn-out raakt. Ja, je mag nee zeggen tegen een heleboel taken. Ja je mag keuzes maken voor jou en en je klas. Nee, je hoeft niet alles te doen, het werk is toch nooit af. Je kunt altijd bedenken: moet jij dit nu doen?
MOET het überhaupt wel echt gebeuren, of kun je het skippen?
Moet JIJ het wel echt doen? Kan het ook door iemand anders gedaan worden?
Moet het wel NU gebeuren? Is het echt een noodzaak dat het nu gebeurt of kan het ook later?
Moet je DIT wel echt doen? Is er niet iets anders dat er moet gebeuren? Of moet er eerst iets anders gedaan?
Moet jij dit nu DOEN? Is het iets dat echt moet, of is het iets dat je wellicht ooit eens wilt doen?
Met de cursus Werkdrukverlichting leer je precies de taken te prioriteren en weet je wat je wel, maar ook juist niet hoeft te doen. Je start altijd vanuit je hoofddoel: goed lesgeven aan de kinderen.
Laad goed op
Om een burn-out te voorkomen in het onderwijs is het heel belangrijk dat je goed kunt ontspannen. Dat betekent dus niet urenlang scrollen op Pinterest naar picture perfect lokalen, maar iets te doen waardoor je brein ontspant. Sporten, lezen, afspreken met vrienden, goed (en minstens 7,5 uur) slapen, naar buiten, noem het maar op. Opladen doe je niet alleen in de vakanties, maar ook in je vrije avonden (ja die kun je echt hebben in het onderwijs) en in het weekend. Zelfs tijdens schooldagen is pauze nemen super belangrijk om je batterij op te laden, maar ook om erna efficiënter te kunnen werken. En dus betere keuzes te maken wat je autonomie bevordert en dus een burn-out voorkomt.
Twijfel je?
Heb je last van angsten, piekeren, slapeloosheid, lichamelijke klachten, vermoeidheid, concentratieverlies, emotionele buien en kun je niet goed tegen lawaai en drukte? Bekijk hier de klachten die je kunt hebben. Ook al zijn deze klachten in jouw ogen niet zo groot? Trek dan zeker aan de bel bij je directeur en/of de huisarts. Voorkomen van een burn-out is natuurlijk veel beter dan het genezen!
Ervaringsverhaal van Helga
(Door Helga) Een tijdje geleden kreeg ik de vraag “hoe herken je nou een burn-out bij jezelf?”
En weet je wat raar is… een burn-out is vaak moeilijk te herkennen bij jezelf. We gaan weer even terug in de tijd.
KUN JE EEN BURN-OUT WEL HERKENNEN?
Ik heb deze niet herkent bij mezelf. Vaak weet je het zelf niet, mensen uit je omgeving zien de signalen. Maar je verzint elke keer een reden waarom dat zo is. Je wordt een meester in het verzinnen van smoesjes en excuses. Ook ik had er wel een aantal:
- “Ik ben moe, maar ik heb het ook druk gehad”.
- “Ik voel me niet zo goed, maar de griep heerst dus logisch dat ik misselijk ben”.
- “Maar ik mopper toch niet zoveel, ik heb gewoon mijn dag niet”.
- “Ik word ’s nachts wel een aantal keer wakker, maar ik slaap verder wel goed”.
Zoals je leest komt die ‘maar’ wel heel vaak terug!