Kinderen van gescheiden ouders door Judith. In het onderwijs is het bijna uniek wanneer er in een groep geen leerling zit waarvan de ouders gescheiden zijn. Een scheiding is vervelend voor alle partijen en heeft in de meeste gevallen een groot effect op kinderen. Hoe kun je als leerkracht een leerling helpen waarvan de ouders zijn gescheiden of gaan scheiden?
Kinderen van gescheiden ouders
Wat cijfers op een rijtje
Een gemiddeld huwelijk duurt veertien jaar en ouders die gaan scheiden zijn vaak in de leeftijd van 35 tot en met 55 jaar. In Nederland zijn er per jaar ongeveer 60 000 kinderen in de leeftijd van 0 tot 18 jaar die te maken krijgen met een scheiding van hun ouders. Een scheiding is geen moment, vaak is er sprake van problemen die al enige tijd aan de gang zijn en het organiseren en wennen van een nieuwe situatie dat ook nog een langere periode zal duren.
Behoefte van het kind
Hoewel er vaak getracht wordt het kind weg te houden van problemen, blijkt dat het kind vaak juist behoefte heeft aan informatie om te begrijpen wat er is gebeurd en wat deze scheiding betekent voor nu en voor hun toekomst. Het kind heeft behoefte aan steun en begrip om de gevoelens en gedachten waar het mee te maken krijgt een plekje te geven.
Een kind van gescheiden ouders kan de volgende problemen ervaren:
- Kinderen van gescheiden ouders kunnen zich soms schuldig voelen over de scheiding. Ze hebben het idee dat de scheiding hun schuld is.
- Ook kennen deze kinderen angstgevoelens. Zij zijn bang dat de scheiding hun schuld is en dat de ouder bij wie ze wonen ook weg zal gaan.
- Ook vragen kinderen van gescheiden ouders soms extra aandacht, omdat ze de bevestiging nodig hebben dat hun ouders nog wel van hen houden.
- Het kind kan ook het gevoel hebben dat het voor één van beide ouders moet kiezen, terwijl ze van beide ouders houden. Ze willen beide ouders geen verdriet doen.
Mogelijke problemen bij kinderen van gescheiden ouders
Het is voor een kind extra traumatisch wanneer een scheiding eindigt in een vechtscheiding. Bij een vechtscheiding kan het kind de volgende problemen ervaren:
- Ouders die kwaadspreken over elkaar tegen het kind.
- Mensen in zwarte gewaden die uitspraken doen over waar het kind moet gaan wonen.
- Een ouder die het kind verbied de andere ouder te zien of spreken (al dan niet via social media, post of mail)
Verwerken scheiding
Een kind waarvan de ouders gaan scheiden gaat eigenlijk door een soort rouwproces heen. Het kind verliest immers de vertrouwde en veilige basis die het kende en er ontstaat een nieuwe gezinssituatie. Elk kind verwerkt de scheiding anders en uit zijn gevoelens op een eigen manier. Een kind in deze situatie is niet continu verdrietig. Het ene moment is het vrolijk buiten aan het spelen, maar kan opeens overvallen voelen door verdrietige gevoelens.
Veel kinderen zijn in het begin nog helemaal niet bezig met het verwerken van de scheiding. Ze zijn de eerste tijd vooral bezig met zich aanpassen aan de nieuwe situatie. Ook heeft het kind vaak nog de wens dat de ouders weer bij elkaar komen. Deze wens is heel normaal en die ervaart bijna ieder kind in deze situatie.
Rol van de leerkracht
Het is belangrijk dat de leerkracht bij een scheiding geen partij kiest. Dwing het kind niet om over de scheiding te praten, maar luister wel naar het kind wanneer het wil vertellen. Besef daarbij goed dat dit het beeld van het kind is. Luister, vat samen, maar geef als leerkracht geen mening over de ouders.
Als leerkracht dien je (in het geval van gedeelde voogdij) beide ouders op de hoogte te houden van de ontwikkelingen van het kind. Zorg er ook voor dat je weet wanneer het kind bij welke ouder is. Dit voorkomt problemen wanneer het kind ziek wordt op school en een ouder gebeld moet worden om het kind op te halen.
Als leerkracht moet je je zorgen maken wanneer het verwerkingsproces stagneert. Dit is te herkennen aan de volgende gedragingen:
- Het kind blijft een lange tijd neerslachtig
- Het kind ontwikkelt zich over een langere periode niet meer
- Het kind ervaart lichamelijke klachten, die geen lichamelijke oorzaak hebben
- Het kind heeft een langere periode problemen met slapen
- Het kind laat angstig gedrag zien
- Het kind vertoond opvallend zorgzaam gedrag naar de ouders of broertjes en zusjes toe
- Het kind beschadigd dingen/zichzelf en anderen
- Het kind spreekt negatief over één van de ouders, terwijl de band voorheen wel goed was met de betreffende ouder
Wanneer dit zich voordoet is het belangrijk om dit als leerkracht aan te geven bij beide ouders zodat zij kunnen toezien op extra hulp voor hun kind.
Hulp buiten school
Voor een kind kan het fijn zijn om dan contact te hebben met leeftijdsgenoten. Een voorbeeld hiervan is de ‘Kies voor het kind‘ training. Deze worden vaak aangeboden door maatschappelijk werk. Ook zijn er diverse professionals die werken met leerlingen met gescheiden ouders, zoals een kindercoach.
Afbeelding van Daniel Jedzura/Shutterstock