Door Jildau. Ik houd van lezen, ben gek op voorlezen en wil ook heel graag dat al mijn leerlingen lezen leuk vinden. Ik deel graag wat ik in mijn klas doe op het gebied van lezen met leesbevordering activiteiten.
Niet alle leerlingen vinden lezen leuk. Ik heb een stel echte boekenwurmen in de klas, een grote groep kinderen die met een leuke opdracht of een mooi boek wel te porren zijn voor een leeskwartiertje maar dan is er nog die groep voor wie lezen bijna een straf is.
Ik deel graag wat ik in mijn klas doe op het gebied van lezen en leesbevordering. Zie ook het blog Hoe krijg ik kinderen aan het lezen? Heb je een mooie aanvulling of een top idee? Ik hoor het graag!
Leesbevordering activiteiten
Leesuur
Mijn eerste werkdag van de week begint met een leesuur, bof ik even. Dit ziet er op onze school als volgt uit:
in alle groepen wordt het eerste kwartier van de dag gelezen. In de onderbouw betekent dit lekker bladeren in prentenboeken, in de hogere groepen lekker lezen in een zelfgekozen boek.
Theaterteksten
Een groep leerlingen uit de middenbouw leest in groepjes van 3 kinderen samen met een ouder theaterteksten. De ouder leest de introductie van het hoofdstuk voor, de rollen worden verdeeld en dan kan het toneellezen beginnen. Omdat de leerlingen om beurten luid oplezen, vaak korte beurten krijgen en de teksten goed aansluiten bij de doelgroep, is de inzet en de motivatie zeer hoog. Na elk kwartier wordt er gewisseld, met vier ouders kunnen we op deze manier in een uur tijd zo’n 50 kinderen een leuk en effectief leesmoment bieden.
Ondertussen in mijn eigen klas houd ik de structuur van de kwartieren aan. Ik introduceer verschillende leesbevorderende opdrachten, laat de leerlingen stillezen én lees voor.
10 Leesbevordering activiteiten
1. Boekenbattle
Kies twee boeken uit, pak ze in verschillend inpakpapier in en laat ze aan de groep zien. Bedenk vragen waarbij de kinderen een voorkeur voor een boek moeten aangeven en kom zo tot het volgende voorleesboek van de klas. Voorbeeld: Kijk naar het inpakpapier, welk boek lijkt je leuker? Spreid je armen en laat de kinderen bij het boek van hun keuze staan. Kijk naar de dikte van het boek, welk boek lijkt je leuker? Sommige kinderen blijven staan, anderen lopen over. Pak de boeken uit. Kijk naar de voorkant, welk boek lijkt je leuker? Luister naar het verhaal op de achterkant, welk boek lijkt je leuker? Bekijk de plaatjes, welk boek lijkt je leuker? De kinderen mogen na elke vraag hun keuze aanpassen. Na de laatste vraag tel je hoeveel kinderen bij beide boeken staan en wint het boek met de meeste leerlingen. Dit lijkt op de prentenboekenparade.
2. Boekendans
Stoelendans maar dan anders. Zorg dat op elke tafel een boek ligt, dit kan het boek zijn van de kinderen die daar zitten of boeken uit de (school)bibliotheek. Houd een gezellig muziekje bij de hand. Als de muziek start dansen de kinderen door de klas, stopt de muziek dan gaan ze zitten aan de dichtstbijzijnde tafel en lezen het boek wat klaar ligt. Het is hierbij het leukst als je zelf ook mee doet. Afhankelijk van de rust in de klas kun je na 2/3 minuten de muziek weer aan zetten. Anders dan bij stoelendans wordt er niet een boek weggehaald, dan kan er immers niet door iedereen gelezen worden. Na 4/5 rondes stopt het spel en is het altijd leuk om te vragen wie tijdens de activiteit een boek tegen gekomen is die hij/zij graag wil lezen.
3. Blinddate
Vouw een A4’tje om de kaft van een aantal boeken. Zet ze op een tafel of vensterbank en daag de kinderen uit om een verrassingsboek te gaan lezen. Gewoon ééntje pakken en beginnen. Ik heb eens bezoek gehad van Jacques Vriens op school en die gaf de kinderen als tip: lees de eerste zeven bladzijden, vind je het boek dan nog steeds niet leuk of niet bij je passen, kies dan een ander boek. Deze ‘regel’ houd ik bij het blinddaten met boeken ook aan. Je moet het wel echt even proberen want meteen op de eerste bladzijde gegrepen worden door een boek gebeurt natuurlijk lang niet altijd.
4. Boekenpraat
Praten over boeken laat leerlingen nadenken over boeken die ze lezen en gelezen hebben. Ook inspireert het andere leerlingen om misschien eens voor een ander genre te kiezen. Voorheen plande ik aan het begin van het schooljaar voor ieder kind een boekbespreking in. Na een paar jaar ging me dit echter een beetje tegenstaan. 30 keer luisteren naar een kind dat ‘op commando’ over een boek moet vertellen, dit thuis zo goed heeft geoefend dat het spontane eraf is dan ook nog die gespannen gezichtjes. Het paste gewoon niet meer bij mijn manier van lesgeven.
Ik zet boekenpraat nu spontaan in tijdens het lezen. Ik sluit een leeskwartiertje af met de vraag: ‘Wie heeft op dit moment een boek dat zó leuk is dat je ons er iets over wilt vertellen?’ Hop! De vingers vliegen de lucht in. Spontaan in eigen woorden, vrolijk en ontzettend inspirerend. Af en toe zoek ik een beetje verdieping door extra vragen te stellen over hoofdpersonen, de schrijver of de tijd waarin het boek zich afspeelt. En even snel 1 bladzijde voorlezen hoort daar natuurlijk ook bij. Geheel ongedwongen, de leerlingen weten dat de vraag elke week wel een keer langs komt maar ze bepalen zelf wanneer en bij welk boek ze iets willen delen.
5. Allemaal een zin
Dit vind ik persoonlijke een hele grappige manier om een leeskwartiertje af te sluiten. Iedere leerling kiest één zin uit zijn of haar boek. Je spreekt samen een volgorde af en dan mag de eerste leerling beginnen met het luidop lezen van de zin. Zonder onderbrekingen worden alle zinnen om beurten voor gelezen en als één verhaal aan elkaar vast geplakt. Dit zorgt altijd voor een lach maar soms is er ook verbazing omdat twee of drie zinnen perfect op elkaar aansluiten. Omdat het zo leuk is lukt het meestal niet om het bij één rondje te houden dus kun je de afgesproken volgorde ook nog eens achterstevoren aanhouden met een nieuwe zin.
6. Voorlezen
Lezen oefenen gebeurt vaak door in jezelf te lezen. Maar leren hoe je goed luidop voorleest is ook heel leuk en leerzaam. Dit kun je op verschillende manieren oefenen. Een populaire manier is de kinderen leren hoe ze een prentenboek aan een groepje kleuters kunnen voorlezen. Stap voor stap in tweetallen oefenen met het laten zien van het boek, vragen wat de kinderen van het boek verwachten, op een rustig tempo lezen, plaatjes laten zien, vragen stellen ter verdieping, etc. En na al dat oefenen is het echt voorlezen aan een klein groepje kleuters natuurlijk de kers op de taart.
7. Boekenquiz
Leesbevordering activiteiten zoek ik voornamelijk in leuke leesopdrachten en niet in verwerkingsopdrachten, maar voor een boekenquiz maak ik graag een uitzondering. Als de kinderen en boek uitgelezen hebben mogen ze hier een quiz over maken. Ze bedenken vijf tot tien inhoudelijke vragen over het boek die je echt alleen kan beantwoorden als je het boek gelezen hebt. Ze moeten de vraag- en antwoordmogelijkheden duidelijk verwoorden. Wie wil maakt er nog een mooie Powerpoint, Keynote of Kahoot van met plaatjes erbij. De kinderen slaan de quiz op en om de 2/3 maanden kijken we samen wie welk boek uitgelezen heeft en dus een quiz kan maken van een klasgenoot. De quiz is op deze manier leuk en leerzaam om te maken en te spelen.
8. Geef hem door
Ik probeer dagelijks 10-15 minuten voor te lezen in de groep. Samen in een boek duiken en eigenlijk niet willen stoppen met lezen zorgt voor een echt groepsgevoel. Als we net een boek uitgelezen hebben doe ik wel eens een weekje aan voorlezen en doorgeven. Ik lees 10 minuten voor en vraag na afloop wie het boek interessant vindt en graag verder zou willen lezen. Van de kinderen die interesse hebben kies ik er één uit, hij/zij krijgt het boek om zelf in verder te lezen. Zo volgt elke dag een nieuw boek dat doorgegeven wordt. Op deze manier maken de kinderen kennis met nieuwe boeken. Vaak blijkt een boek dat op het eerste oog niet interessant lijkt, na 10 minuten toch spannend genoeg om zelf in verder te willen lezen.
9. Voorleesbingo
Tijdens de Kinderboekenweek en de Nationale Voorleesdagen besteed ik net als de meeste leerkrachten net iets meer tijd en aandacht aan leesbevordering activiteiten. Meestal zijn er op internet genoeg activiteiten te vinden die aansluiten bij het thema. Een activiteit die eigenlijk altijd past is de voorleesbingo. Het is een soort wedstrijdje binnen de school om de bingokaart als eerste klas vol te krijgen. Op de kaart staan allerlei personen die je kunt uitnodigen om te komen voorlezen, bijvoorbeeld en juf uit een andere klas, een buurman, een oma, een voorleestalent, een broertje/zusje, iemand met de K in zijn/haar naam, iemand uit een andere stad, etc. Het is het leukst als je de kinderen zelf de verantwoordelijkheid geeft om een afspraak te plannen voor een geschikt moment. De leerling die het voorleesbezoek geregeld heeft mag het vakje inkleuren.
10. Duolezen
Duolezen, oftewel samen lezen kan op verschillende manieren en ze zijn eigenlijk allemaal even leuk. Binnen je eigen klas tweetallen maken en om beurten een bladzijde lezen is weer eens wat anders dan alleen lezen. Dit uitbouwen en schoolbreed tweetallen maken werkt vaak heel fijn. Door oudere kinderen te koppelen aan jongere kinderen heb je meestal minder last van de (gezellige) onrust tussen leeftijdsgenootjes. Oudere leerlingen gaan zich als een tutor gedragen en laten voorbeeldgedrag zien. Jongere kinderen kijken vaak op naar oudere kinderen en zijn bij een duoleesmoment onder de indruk en dus ook iets rustiger dan normaal.
Bekijk ook de andere activiteiten rond boeken.
Uitgelichte Afbeelding van wavebreakmedia/Shutterstock