Door Marjan. Meerdere doelen per les in de methode? En elke dag een ander doel? Dat moest anders kunnen. We besloten te gaan rekenen vanuit de doelen.
De afgelopen jaren zijn we op onze school aan de slag gegaan met het rekenen. Waar wij steeds tegenaan liepen, was dat onze methode meerdere doelen per les aan de orde laat komen. En dan ook nog elke dag van de week een ander doel. De zwakke en gemiddelde rekenaars kwamen zo niet voldoende toe aan het eigen maken van de leerstof. Als leerkracht hadden we vaak het gevoel tekort te schieten. Dat moest anders, maar hoe?
Rekenen vanuit de doelen
Om te gaan rekenen vanuit de doelen was het belangrijk om een goed overzicht te hebben en te houden over alle leerlijnen. We besloten om de methode als basis te gebruiken, ook de inhoud van elk blok. Binnen het blok zijn we gaan kijken naar de doelen die aan de orde komen. Een groot overzicht van leerdoelen en welke opdrachten bij elk doel horen is de basis van elk blok. Daarna zetten we de doelen per week op een rijtje.
In groep 3
Ik ben leerkracht van groep 3, dus ik zet bijvoorbeeld in week 1 het akoestisch tellen tot en met 30 en de getallenlijn tot en met 30 centraal. In week 2 komen dan de bussommen aan bod, in week 3 het splitsen van getallen en in week 4 nogmaals de bussommen. Tijdens week 5 staan alle projectlessen de toets op het programma. Elke vijfde dag van de week is een herhalingsles en wordt een contextsom uitgebreid aangepakt.
Kijk ook hoe je aan de doelen kunt werken in groep 1/2.
Handelend bezig zijn
We hebben de week zo opgezet dat de eerste les een heel uitgebreide instructieles is. Hierin worden veel activiteiten opgezet die de rest van de week zelfstandig of in kleine groepjes kunnen worden uitgevoerd. Elke les begint met een stukje automatiseren (op dit moment de getalbeelden op het rekenrek), gevolgd door een stukje uitleg met materiaal en een toelichting op de te maken stof. Na de zelfstandige verwerking op papier gaan de kinderen aan de slag met de spellen en activiteiten. Dit neemt een groot deel van de les in beslag.
Rekenen vanuit de doelen – akoestisch tellen tot 30
Rekenen vanuit de doelen met een praktisch voorbeeld van een week: Op de eerste dag van de week telden we akoestisch tot en met 30. Het vorige doel met tellen was tot en met 20, dus een groot deel was al beheerst. We hebben de getallenlijn erbij gepakt en goed gekeken hoe deze getallen worden geschreven. Eerst de tientallen en dan de eenheden; dat heb ik ook steeds benoemd tijdens het schrijven van de getallen. Daarna heb ik de getalkaartjes uitgedeeld. Ieder kind heeft een setje van de getallen tot en met 30 in een mapje in zijn of haar la. Alleen al met die kaartjes kunnen heel veel activiteiten worden gedaan:
• Leg de kaartjes in de goede volgorde
• Wijs de getallen aan en zeg ze hardop.
• Een kind haalt een kaartje uit de rij weg en de ander moet zeggen welk getal weg is.
• Alle kaartjes gaan op een grote stapel. Kind 1 trekt een kaartje en kind 2 moet zeggen wat de kleine en de grote buur is.
• Je trekt een kaartje en het getal dat erop staat, wordt door het kind met blokjes gelegd.
• En nog veel meer…
De rest van de week
Toen ik deze activiteiten had aangeboden, kwamen de kinderen tijdens de verwerking zelf met nieuwe ideeën. De ideeën die pasten bij ons doel mochten ze uiteraard zelf uitvoeren, maar ook uitleggen aan anderen. Een ander spel waar ze erg enthousiast over zijn is ‘Tikkie jij bent hem’. Bij dit spel begint een kind hardop te tellen en als iemand wordt aangeraakt moet hij daar verder gaan. Dit kan uiteraard ook met terug tellen.
De tweede, derde en vierde dag is er een korte instructie, verwerken de kinderen een deel op paier, maar zijn ze het overgrote deel van de tijd bezig met de bovenstaande activiteiten. Op de vijfde dag wordt eerst een contextsom aangeboden. Deze wordt dan uitgebreid behandeld door middel van spelen, tekenen, met materiaal, enzovoorts. Daarna volgt een herhaling van de stof van voorgaande weken, zodat dat ook goed blijft hangen.
Rekenen vanuit de doelen – bussommen
Nog een ander praktisch voorbeeld van het rekenen vanuit de doelen: het aanbieden van de bussommen. Op de eerste dag hebben we met stoelen, een stuur en een bushalte het in- en uitstappen geoefend, met vooral veel aandacht voor het + en – teken. Daarna zijn we aan de slag gegaan met mijn zelfgemaakte bussen. Per groepje had ik een bus gemaakt van een eierdoos en 10 kurken omgetoverd tot poppetjes. Gezamenlijk gingen we onderzoeken wat er precies gebeurde bij elke halte en hoeveel mensen daarna in de bus zaten.
Met deze bussen, de getalkaartjes tot en met 5, dobbelstenen en kaartjes met + en – situaties erop bedachten we samen spelletjes. De kinderen wilden meteen graag alles als som opschrijven, terwijl de methode eigenlijk nog niet zover was. Geen probleem, als het vanuit de kinderen komt ga ik daar graag in mee. De rest van de week was er telkens een korte instructie en dan een verwerking van een of twee werkbladen. Er bleef dan voor alle kinderen minimaal 15 minuten over om in tweetallen handelend bezig te zijn met de bus.
Verlengde instructie en pluswerk
Uiteraard geef ik ook nog verlengde instructie. Die geef ik met ander materiaal over hetzelfde onderwerp. Ook hierbij zijn de kinderen handelend bezig. Daarna help ik ze even op weg met hun werkblad en ga ik aan de slag met de pluskinderen. Die hebben het reguliere pluswerkboek van de methode. De instructie van dit pluswerkboek geef ik dus tijdens het zelfstandig verwerken. In de tijd dat ik de verlengde instructie geef, werken zij aan het reguliere werk. Over het algemeen sluit ik de verlengde instructie precies af op het moment dat de plusleerlingen klaar zijn met de basisstof. Na de instructie van het pluswerk kunnen zij weer zelfstandig aan de slag en heb ik mijn handen vrij om mee te kijken met de diverse activiteiten.
Onze ervaringen
Het is erg prettig om te rekenen vanuit de doelen. Als een kind iets niet begrijpt, komt dat de dag daarna weer aan bod. Minder druk op het kind, maar ook op mij als leerkracht. Alle kinderen beheersen in de loop van de week het doel. Er valt niemand meer uit op de toets! Door vanuit de doelen te werken en de hele methode letterlijk te knippen en te plakken hebben we meer rust in onze lessen en vooral veel meer tijd om handelend bezig te zijn. Als er iets is waar mijn collega’s en ik het over eens zijn, is het wel dat de kinderen nu veel meer leren door het doen. Het kost wat tijd om alles opnieuw in te delen zoals we het graag willen hebben, maar er staan ontzettend veel voordelen tegenover.
Zoek je meer blogs over rekenen? Kijk dan hier.
Uitgelichte Afbeelding van gorillaimages/Shutterstock