Tweetaligheid bij peuters door Yvonne. Op de peuterspeelzaal kom je peuters tegen die het Nederlands als moedertaal hebben, maar ook peuters waarbij thuis een andere taal dan Nederlands wordt gesproken. We noemen dit tweetaligheid. Zij hebben Nederlands dan als tweede taal (NT2). Het is belangrijk dat deze peuters ook goed Nederlands leren en daarom komen ze vaak met een VVE indicatie naar de peuterspeelzaal.
Tweetaligheid bij peuters
Meertaligheid
Als een kind in aanraking komt met zowel de moedertaal als met het Nederlands noemen we dat tweetaligheid. Er zijn verschillende manieren waarop deze kinderen taal leren.
1. Het kind leert de talen naast elkaar. Dus op het moment (vanaf de geboorte) dat het in aanraking komt met de moedertaal krijgt het kind ook het Nederlands aangeboden. Het wordt vanaf de geboorte tweetalig opgevoed.
2. Het kind leert de talen achter elkaar. Thuis heeft het kind na de geboorte alleen de moedertaal gehoord. En is dit gaan gebruiken. Het Nederlands is nog niet aangeleerd en daarvoor komen ze op een VVE peuterspeelzaal. Daar leren ze het Nederlands vanaf het begin.
Voordelen tweetaligheid bij peuters
1. Cognitieve ontwikkeling
Het heen en weer schakelen tussen twee talen is goed voor een kind. Het stimuleert de cognitieve ontwikkeling. Dit zien we terug in het (gemiddeld) beter zijn in abstract denken; een voorbeeld daarvan is dat je ontdekt dat er net zoveel water gaat in een breed glas dan in een smaller maar hoger glas. Of eerst iets sorteren op vorm en meteen erna omschakelen op sorteren op kleur. Door makkelijk te kunnen schakelen tussen talen en dus het ene moment de ene taal te ‘parkeren’ om met de andere taal verder te gaan, helpt om sneller van de ene opdracht naar de andere opdracht te schakelen.
2. Betere concentratie
Het kunnen ‘pauzeren’ van informatie (de andere taal) zorgt ervoor dat onnodige informatie ‘uitgezet’ kan worden als dat nodig is en draagt bij aan een betere concentratie.
3. Sneller technisch kunnen lezen
Ze leggen sneller het verband tussen een letter en welke klank daarbij hoort. Dit kunnen ze ook sneller aan elkaar plakken. Ze zijn daarentegen niet sneller in begrijpend lezen.
4. Beter leren van vreemde talen
Vreemde talen moet je niet verwarren met de tweede taal. Vreemde talen leer je uit een schoolboek en wordt gesproken in een land waar je niet woont. Door de tweetaligheid kan een kind later ook makkelijker een vreemde taal leren. Het is inmiddels al gewend om in meerdere talen te denken.
Lees hier meer over Engels leren in de onderbouw
5. Flexibelere hersenen
Door het vaker switchen in de hersenen, blijven de hersenen flexibeler en worden mensen die tweetalig zijn daarom (gemiddeld) later dementerend.
Belang van de moedertaal op sociaal-emotioneel gebied
Als we kinderen een tweede taal leren is het ook belangrijk dat we ons realiseren hoe belangrijk de moedertaal blijft voor het kind en het gezin.
1. Relatie ouder-kind tweetaligheid peuters
Voor een goede relatie tussen ouder en kind is het belangrijk dat beiden zich goed kunnen uitdrukken in dezelfde taal. Ouders kunnen niet goed contact maken met hun kind in een taal die ze zelf niet goed spreken.
2. Binding met thuisland, familie
Als het kind de moedertaal goed spreekt, kan het ook contact maken met bijvoorbeeld opa’s en oma’s die de tweede taal niet spreken. Voor de binding met familie is het belangrijk dat het ook in deze taal gesprekken kan voeren.
3. Belangrijk voor identiteit
Via de moedertaal maakt het kind kennis met de geschiedenis en cultuur van de familie. Ze horen familieverhalen, liedjes die in de familie veel gezongen worden. Zo worden familietradities doorgegeven aan de jongere generatie. Het is belangrijk voor de identiteit van het kind als het opgroeit.
Normale taalontwikkeling
We gaan eerst kijken hoe de taalontwikkeling zich normaal ontwikkelt, voor we ons gaan verdiepen in de ontwikkeling bij tweetaligheid. In deze infogram zie je hoe de normale taalontwikkeling verloopt.
Als een kind twee talen tegelijk leert
Als een kind vanaf de geboorte met meerdere (in dit geval twee) talen in aanraking komt, noemt men dit simultane taalverwerving. Voor kinderen is het geen probleem om twee talen tegelijk te leren. De hersenen van kinderen tussen nul en zeven jaar slaan informatie over de twee talen makkelijk op. De hoeveelheid verbindingen die de hersenen kunnen maken in deze periode maken dit mogelijk.
In grote lijnen leert het kind de twee talen tegelijk. Een voorwaarde is wel dat de beide talen voor het kind door personen of situaties duidelijk worden onderscheiden. Bijvoorbeeld de vader spreekt Engels met het kind en de moeder spreekt Nederlands. Of thuis wordt er Turks gesproken en op de kinderopvang Nederlands.
Als een kind twee talen na elkaar leert
Als een kind eerst de moedertaal leert en op oudere leeftijd in aanraking komt met een andere taal en deze gaat leren, noemt men dit successieve taalverwerving. Vaak leren kinderen dan een andere taal op een voorschoolse voorziening (voorschool, peuterspeelzaal, kinderopvang, etc.)
Bij het aanleren van de moedertaal doorlopen de kinderen de fases, zoals genoemd in de infogram. Bij het aanleren van de tweede taal slaat een kind een aantal fases over.
Fases successieve taalverwerving, tweetaligheid bij peuters
We kunnen bij tweetaligheid met successieve taalverwerving de volgende fases waarnemen:
1. In contact komen met de tweede taal
Als kinderen nog helemaal geen kennis hebben van de tweede taal (in dit geval het Nederlands) noemen we deze kinderen ‘Absolute beginners’.
Eerst moet het kind verbanden leggen de moedertaal en de tweede taal. Als een kind in de moedertaal niet weet wat ‘zon’ is, kan het dit ook niet aanleren in de tweede taal.
Hoe beter de kennis van de moedertaal is, hoe makkelijker ook de tweede taal geleerd kan worden.
Ga in gesprek met de ouders over kennis van de moedertaal en kijk of deze ontwikkeling goed verloopt. Via de SNEL taaltest kun je samen met ouders testen hoe de taalontwikkeling in de moedertaal is, bekijk het hier. Zo krijgen jij en de ouders een goed beeld van de ‘moeder’taalontwikkeling van het kind. Bij onvoldoende taalontwikkeling in de eigen taal kan men starten met te testen of het gehoor voldoende is. Een verwijzing naar de huisarts of het consultatiebureau is dan aan te raden.
2. Stille fase
In deze fase van tweetaligheid zal een kind actief kijken en luisteren. Het zal zijn kennis in stilte opbouwen en nog niet de twee taal spreken. Sommige kinderen schakelen snel over naar een volgende fase ook al spreken ze nog niet goed Nederlands. Andere kinderen zullen deze fase pas verlaten als ze zeker zijn dat ze de tweede taal goed kunnen spreken.
3. Starten met spreken van de tweede taal
Het kind begint nu losse woorden, vaste uitdrukkingen en/of korte zinnen van twee á drie woorden te spreken (dit afhankelijk van de ontwikkeling in de moedertaal) Voorbeelden zijn: drinken, buiten spelen, etc. Soms wordt een voorwerp nog benoemd in beide talen.
4. Gebruik van de taal in het dagelijks leven
De woordenschat in de tweede taal neemt zo toe dat het kind zich kan redden in situaties in het dagelijks leven. Soms worden de talen nog door elkaar gehaald. Er worden nu ook langere zinnen gebruikt om zich uit te drukken. Voorbeelden: Waar is de pop?
Tenslotte een filmpje waarin je kunt ervaren hoe een taal klinkt als je wel de intonatie kent en sommige woorden maar niet het gesprek kunt volgen. Waar let je bijvoorbeeld op? Gezichtsuitdrukking, emoties, herkenbare woorden?
Bronnen:
Afbeelding van Swati Yadav via Pixabay
