(Door Willemijn) We gebruiken het allemaal, maar wat is taal? Ik ga de komende tijd meerdere berichten schrijven over het onderwerp taal. Allereerst over de vraag: wat is taal? Later zal ik artikelen schrijven over: taalverwerving, tweedetaalontwikkeling, ontwikkelingslijnen voor lezen, ontwikkelingslijnen voor schrijven, mondelinge taalvaardigheid en woordenschatonderwijs. Sommige onderwerpen zullen misschien in 1 artikel komen. Vandaag het eerste onderwerp: wat is taal?
Het begin
Het is heel moeilijk te zeggen wanneer taal precies begonnen is. Wanneer zijn de klanken die je produceert een taal? De een zegt dat het duizenden jaren geleden begonnen is, de ander zegt een miljoen jaar geleden. Alles is ooit begonnen, iemand is ook begonnen met het gebruiken van woorden. Of misschien waren het wel geen woorden, maar korte klanken, of juist een serie klanken aan elkaar. Alsof de woorden in een zin als één woord werden uitgesproken.
Lees ook: HOE IK DE TAALONTWIKKELING VAN ONZE DREUMES STIMULEER
Onderdelen van taal
Taal bestaat uit meerdere onderdelen, meerdere vaardigheden die je moet beheersen. Het eerste onderscheid dat ik hier maak is tussen gesproken en geschreven taal. Gesproken taal kun je horen, maar geschreven taal kun je zien. Daarnaast is er een onderscheid tussen taal productief of receptief gebruiken. Wanneer het gaat om gesproken taal dan is spreken productief, jij produceert taal. Luisteren daarentegen is receptief, je zet zelf de betekenis van klanken om. Bij geschreven taal is het schrijven productief, je schrijft woorden en daarmee taal. Lezen is receptief, je leest geschreven taal van iemand anders waarbij je de betekenis van tekens omzet.
Wat is taal? De definitie
Er zijn meerdere definities van taal in omgang, maar bij de meeste komen 3 elementen naar voren. Ten eerste heeft taal een functie, bijvoorbeeld communiceren. Het communiceren kan op meerdere manieren. Ten tweede gaat taal ergens over, het heeft een betekenis. Je kunt bijvoorbeeld over iets vertellen wat je op dat moment niet ziet, maar door taal te gebruiken snapt de ander wel wat je omschrijft. Als laatste heeft taal een systeem. Taal is een gestructureerd systeem dat bestaat uit klanken, tekens, woorden, zinnen en teksten.
Taalonderwijs
Taalonderwijs is er in veel verschillende vormen. We leren de kinderen in de eerste plaats lezen, schrijven, spreken en luisteren. Om ze betere taalgebruikers te laten worden, bieden we ook bepaalde kennis aan. Hierbij kun je bijvoorbeeld denken aan het aanleren van werkwoorden en zelfstandig naamwoorden. Taal is heel belangrijk bij het verwerven van nieuwe kennis, zonder taal is dit heel lastig. Taalonderwijs kan op verschillende manieren gegeven worden. Je hebt de traditionele manier waarbij alle onderdelen van taal geïsoleerd worden aangeboden. Er wordt dan vaak gebruik gemaakt van een methode. Daarnaast heb je het thematisch onderwijs waarbij taal wordt geleerd door taal te gebruiken. Ook zijn er de visies: taal bij alle vakken, communicatief taalonderwijs, strategisch onderwijs, taakgericht onderwijs en interactief taalonderwijs. Meer informatie over deze visies van taalonderwijs staan in een artikel van Van Gelderen, e.a. 2004.
Bij het vak Nederlands, of taal, wordt er gewerkt aan meerdere inhouden. Allereerste de vaardigheden: spreken, luisteren, schrijven en lezen. Daarnaast de taalbeschouwing, woordenschat en jeugdliteratuur. Voor het taalonderwijs zijn kerndoelen opgesteld. Kerndoelen 1 t/m 12 gaan over de Nederlandse taal.
Lees ook: HOE JE JE KIND THUIS AAN HET LEZEN KRIJGT. TIPS PER LEEFTIJDSCATEGORIE
Bronnen
Bovenstaande informatie heb ik gehaald uit het boek Portaal van Harry Paus. De visies over het taalonderwijs komen uit het volgende artikel: Van Gelderen, A., M. Hoogeveen & I. Zijp (2004). Met een blik op de toekomst. 25 jaar leerplanontwikkeling Nederlandse Taal in de basisschool. Enschede: SLO.
Uitgelichte foto: Shutterstock