Door Yvonne. Hieronder wat dingen op een rij over zindelijk worden en tips hoe je het zindelijk worden van je kind kunt aanpakken: thuis en op de peuterspeelzaal.
De meeste kinderen worden rond de 3 jaar zindelijk. Dat is een gemiddelde: sommigen kunnen al met 2,5 jaar hun luier af doen, sommigen pas met 3,5 of zelfs pas tegen de 4 jaar. Jongens zijn vaak iets later zindelijk dan meisjes. Als je naar de leeftijden kijkt, zie je dat het zindelijk worden vaak plaatsvindt als het kind naar de peuterspeelzaal gaat. Op school moeten kinderen zindelijk zijn. Bekijk ook tips voor op het potje gaan.
Zindelijk worden peuterspeelzaal
Wanneer is je kind klaar om zindelijk te worden?
Je kind moet:
– ‘klaar’ zijn om zindelijk te worden
– zelfstandig kunnen opstaan van en zitten op een potje
– kunnen aangeven dat het moet plassen of poepen (kan ook non-verbaal)
Signalen dat je kind ‘klaar’ is om zindelijk worden
Je kind:
– gaat gedrag imiteren
– laat merken dat het onafhankelijk wil worden van jou als ouder (‘zelluf doen’)
– gaat interesse in zindelijkheid tonen, door bijvoorbeeld met jou als ouder mee te willen naar het toilet en willen weten wat daar gebeurt.
Belangrijk is dat je als ouder:
– de tijd neemt om tijdens deze fase beschikbaar te zijn. Dus gemotiveerd zijn om bezig te zijn met het zindelijk worden van je kind.
– op het juiste moment reageert op de signalen van je kind. Observeer en luister naar je kind.
– zorgt dat je de tijd neemt om de zindelijkheidsfases rustig te doorlopen. Probeer hier ook echt tijd voor in te plannen en laat niet een drukke agenda voorgaan. Door soms weer een luier aan te doen, omdat dat beter uitkomt, maak je het voor je kind alleen maar onduidelijk wat nu precies de bedoeling is.
Hoe lang kan het duren voor je kind zindelijk is?
Dat verschilt natuurlijk per kind. Reken er wel op dat dit minstens drie maanden kan gaan duren. Belangrijk is om te beginnen met een potje. Een toiletbrilverkleiner is voor de start van de zindelijkheid niet handig: het kind moet er meer voor ‘klimmen’ om erop te komen en op een potje zit een kind meer in een natuurlijke houding (hurkhouding). Ook kan het zijn dat je kind eerst interesse had in het potje en zindelijk worden en daarna in een keer niet meer. Neem een pauze waarin je even geen aandacht besteedt aan het zindelijk worden.
Fases van zindelijk worden:
– start door het kind spelenderwijs een aantal keren per dag op het potje te laten zitten. Met luier. Daarna zonder.
– lees samen boekjes over op het potje gaan.
– op het potje laten zitten op vaste tijden per dag zonder luier (na het wakker worden, na het drinken of de maaltijd, voor het weggaan of thuiskomen en natuurlijk als je kind aangeeft dat het moet). Het is nog niet belangrijk of er ook iets komt. Laat het er maar enkele minuten op zitten.
– als je het plassen op het toilet gaat introduceren, ga dan altijd mee. Zorg voor de juiste zithouding. Leer jongens zittend plassen. Hiermee plassen ze hun blaas helemaal leeg, in tegenstelling tot staand plassen.
– als je kind goed op het toilet plast, kan de luier overdag uit. Kies samen leuke onderbroeken uit; zo is je kind trots op het niet meer dragen van een luier en dat het een onderbroek aan mag.
Belonen of niet?
Bij alle zindelijkheidstappen kun je je kind positief belonen. Het ligt aan je kind of het gevoelig is voor dergelijke beloningen. Je moet als ouder zeker niet bij elke poging op het potje snoep of een echt cadeau geven. Je kunt beter stickers plakken bij elke zit op het potje (geslaagd of niet) en bij een vol stickervel een klein cadeautje of een leuke activiteit beloven. Later ga je dan bij elke geslaagde plas (of poep) een sticker plakken. Plak direct na de poging samen de sticker op het vel.
Download hier 2 stickervellen. Eén met een w.c. en de ander met een potje.
Op de afgebeelde toiletrollen kun je 10 zelfgekozen stickers plakken.
Ongelukjes
Als je kind zindelijk is dan kan het zo in zijn spel op gaan dat het te laat is voor het plassen op het toilet (men noemt dit spel-enuresis: onzindelijkheid tijdens het spelen). Ook kunnen kinderen denken dat ze andere (belangrijkere) bezigheden hebben dan plassen, waardoor ze zeggen dat ze niet hoeven, terwijl ze eigenlijk wel moeten.
Beiden kunnen thuis niet meer voorkomen, maar wel voor tijdens het zindelijk worden op de peuterspeelzaal. Het spelen in een groep is toch anders dan rustig alleen spelen thuis.
Kinderen die erg nerveus of ziek zijn, kunnen nog in hun broek plassen. Ondanks dat er geen druk en spanning gelegd moet worden op het plassen, is het vaak wel verstandig om je kind te laten plassen voordat het bijvoorbeeld buiten gaat spelen.
Dit alles hoort bij de ontwikkeling. Niks om je zorgen over te maken, wel om in de gaten te houden. Je kunt je kind helpen herinneren aan het plassen (eventueel op gezette tijden of door gebruik van een eierwekkertje).
Als je kind nog wel eens een ongelukje heeft, besteedt daar dan niet te veel aandacht aan. Geef je kind droge kleding en vertel je kind dat het kan gebeuren.
Terugval zindelijk worden
Wanneer je kind zoveel ongelukjes heeft dat het structureel wordt en het lijkt of je kind nooit zindelijk is geweest, spreek je van een (tijdelijke) terugval. Dit kan verschillende oorzaken hebben:
– lichamelijke oorzaak, zoals een blaasontsteking of obstipatie
– te veel dwang om zindelijk te worden
– te veel negatieve ervaringen (spanning of stress)
– ingrijpende gebeurtenissen: scheiding, nieuwe broertje/zusje, voor het eerst naar school, opname ziekenhuis, verhuizing, etc.
Probeer te achterhalen wat de reden kan zijn van deze terugval. Eventuele zorgen over een terugval kunnen besproken worden met de huisarts of de arts/verpleegkundige van het consultatiebureau. Ondertussen besteed je niet teveel aandacht aan de zindelijkheidsproblemen. Je kind kan er niets aan doen. Door gefrustreerd te reageren leg je alleen maar extra druk op je kind.
Zindelijk worden peuterspeelzaal
Als het thuis goed gaat met de zindelijkheid kun je, in overleg met de leidsters van de peuterspeelzaal, ook daar starten met het oefenen op het toilet. Uit ervaring blijkt dat eerder oefenen met zindelijk worden op de peuterspeelzaal geen zin heeft als je kind maar twee keer per week naar de peuterspeelzaal komt. Je kind is dan zo druk aan het spelen met anderen kinderen en vergeet dan vaak aan te geven te moeten plassen.
Handig is om je kind naast een luierbroekje of onderbroek ook makkelijke kleding (geen riemen, moeilijke knopen, bretels, jurken of rokjes) aan te trekken.
Ga bij het wegbrengen alvast samen naar het toilet op de groep. Zo heeft hij/zij alvast het toilet gezien met jou erbij. En zo is dat niet meer nieuw als je kind met de juf naar het toilet gaat. Je kind heeft (als het al langer naar de peuterspeelzaal gaat) vast door dat andere kinderen al naar het toilet gaan. Als er op de peuterspeelzaal gebruik wordt gemaakt van een plasketting zal dit een gewild object zijn om mee te nemen als je mag gaan plassen.
Dit doe je al leidster
Als leidster vind je het zindelijk worden ook erg belangrijk. Je kunt op regelmatige tijden de peuter vragen of het moet plassen en je begeleidt het kind dan naar het toilet. Eerst help je het kind en dit zal je, naarmate het kind zonder luier komt en steeds meer zindelijk wordt, gaan afbouwen. Door de makkelijke kleding is het kind al snel zelfredzaam op het toilet. Ook het ‘handen was’-ritueel hoort daar natuurlijk bij. Uiteindelijk kan het kind als het ook zelf aangeeft te moeten plassen zelfstandig naar het toilet gaan en kun je met ouders afspreken dat je het kind niet meer begeleidt (als de toiletten gedeeld worden met de kleutergroepen van school is dit ook een goede voorbereiding op de overgang naar de basisschool)
Bronnen:
Richtlijnen van het NCJ
Online opvoedhulp.nl
