Door Linda. Seksuele voorlichting. Niet het makkelijkste vak om te moeten geven, moet ik toegeven. Vooral niet in een klas binnen het voortgezet speciaal onderwijs.
Seksuele voorlichting: thuis of op school?
In mijn klas zitten pubers (12 tot 15 jaar) waarvan de hormonen vaak door het lichaam gieren, maar waarvan de sociaal emotionele ontwikkeling veelal nog op een 3-8 jarig niveau zit. Ik heb pubers die technische zaken vaak goed kunnen benoemen, maar waarvan het begrip nog ontbreekt. Ik heb leerlingen in mijn groep waarvan de taalontwikkeling ernstig verstoord is; zij begrijpen vaak meer dan ze ons kunnen vertellen.
Oftewel, niet makkelijk maar wél noodzakelijk. Té vaak lezen of horen we dat leerlingen gedwongen zijn (door een volwassene, leeftijdsgenoot al dan wel/niet met een verstandelijke beperking) tot seksuele handelingen. Loverboys-problematiek kan ook bij onze leerlingen opsteken. Leerlingen met een verstandelijke beperking weten vaak onvoldoende wat wel/niet gepast is én hebben moeite met inschatten of de ander het wel/niet fijn vindt.
Lees ook: LEEGLOOP IN HET SPECIAAL ONDERWIJS
Relaties
Gelukkig zien we ook heel mooie relaties ontstaan; gelijkwaardig, oprechte verliefdheden, onvoorwaardelijk. Regelmatig hebben we te maken met een vriendschap/verliefdheid/relatie die zomaar plots op het speelplein (of via fb) wordt uitgemaakt. Om de dag erna de twee leerlingen samen hand in hand verliefd over het schoolplein te zien lopen.
Samenwerken
Ouders en school hebben bij beide bovenstaande situaties een belangrijke taak. Van informatie voorzien kan ervoor zorgen dat de seksuele ontwikkeling niet verstoord raakt, kan ervoor zorgen dat een meisje niet zwanger raakt, kan ervoor zorgen dat de gelijkwaardige relatie zich in haar eigen tempo kan ontwikkelen, maar kan er ook voor zorgen dat een leerling ‘nee’ durft te zeggen of wanneer er toch dingen gebeuren die hij/zij niet fijn vindt, het bespreekbaar op school of thuis is. We kunnen ervoor zorgen dat prille relaties zich op een gezonde wijze ontwikkelen waarbij beide personen zich gehoord en gezien worden.
Seksualiteit
We hebben er dan ook als school voor gekozen om ‘seksualiteit’ zowel tijdens de lessen als ook tijdens oudergesprekken aan bod te laten komen. Alle leerlingen (van 4 tot 18 jaar) krijgen wekelijks les. Bij de jonge kinderen wordt veel aan lichaamsbesef gedaan. Later wordt er veelal gekeken naar de relaties onderling (gezin, klasgenoten, je directe omgeving) en wanneer de leerlingen ouder worden komen ook zaken aan bod als hetero-, homoseksualiteit. En nog veel later komen zaken als zoenen, afspraakjes maken, (veilig) vrijen, masturberen, incest, loverboys aan bod. Altijd kijken we naar de ontwikkelingen van de leerling en proberen we te werken op maat in kleine groepjes.
Bespreken met ouders
Vanaf afgelopen schooljaar heb ik ook (bijna) wekelijks de ouders ingelicht wat we besproken hebben in de klas, het liefst met zoveel mogelijk beeldend materiaal erbij (linkjes) zodat de leerlingen thuis samen nog eens de filmpjes/afbeeldingen kunnen bekijken én bespreken. We beseffen dat het soms ongemakkelijk voor de ouders/verzorgers is, net zoals het ongemakkelijk voor ons als leerkracht kan zijn om deze lessen te geven. Tijdens de oudergesprekken komt het vak ook aan bod. Je merkt dan al snel of er thuis over gesproken wordt en/of de lessen herhaald/besproken worden.
Het vak is niet makkelijk, ontzettend zinvol, maar eerlijk gezegd soms ook ontzettend hilarisch om te mogen geven! Want zeg nou eerlijk, je ligt toch helemaal in de deuk wanneer een leerling zonder schaamte aan je vraagt hoe je ‘pagina’ (vagina) eruit ziet!
Uitgelichte foto: Shutterstock