Door Willemijn. Bij een dictee wordt getoetst of leerlingen weten hoe ze de woorden correct moeten spellen. Het afnemen van een dictee kan op veel verschillende manieren. Klassiek, bewegend en in spelvorm.
Dictee
Wat is een dictee? Volgens de Van Dale is een dictee: oefening in het zonder spelfouten schrijven van het gehoorde. Je moet dus foutloos kunnen schrijven wat je hoort.
Klassiek
Bij het klassieke dictee, leest de leerkracht een zin voor en schrijven de leerlingen een woord van de zin of de hele zin op. Dit kan je natuurlijk op deze manier doen, maar er zijn nog meer mogelijkheden. Manon schreef al eerder een blog over de kracht van het minidictee. Waarom ze dat doet en hoe ze deze maakt. Je kunt ook een dictweetje geven.
Bewegend
Een dictee kun je met bewegend leren doen. Woorden in de juiste categorie leggen of sorteren kan in de gymzaal, zoals Suzanne beschreef in Bewegend leren in de gymzaal. Wat ik zelf weleens doe is dat ik de dictee woorden print en ophang op verschillende plekken in de klas. De leerlingen moeten lopen naar het woord en dan terug aan hun tafel het woord opschrijven in hun schrift. Binnenkort wil ik dit uitbreiden en de woorden in de klas en in de gang ophangen. Ze moeten het woord goed lezen, onthouden en dan correct schrijven. Hierbij schrijven ze het woord op nadat ze het gelezen hebben, dus officieel geen dictee als je naar de betekenis uit de Van Dale kijkt. Daarom wissel ik dit af met een klassiek dictee.
Ook kan de oefening net even anders worden uitgevoerd. Buiten hang je aan de ene kant van het schoolplein een lijst op met woorden, aan de andere kant van het schoolplein staan de kinderen klaar in duo’s of groepjes. Eén leerling moet naar de woorden rennen, terugkomen en het woord zeggen, de andere leerling schrijft het woord op. Dan gaat de andere leerling rennen naar de lijst. Je kunt hier een wedstrijdelement aan hangen dat het team dat als eerste klaar is, de winnaar is. Of degene die in een bepaalde tijd de meeste woorden heeft verzameld. Het is bij de uitslag natuurlijk wel belangrijk dat de woorden correct geschreven zijn.
Spelvorm
In de blog van Sharona over spelletjes met het Rad van Fortuin voor de bovenbouw stond al een spel voor spelling. Op het Rad van Fortuin worden spellingwoorden gehangen. Je kunt draaien aan het rad en het woord waar het rad op komt, moeten de leerlingen opschrijven. Dit kan een lang dictee worden, maar ook een minidictee.
Daarnaast kun je met een dobbelspel de dictee woorden oefenen. Aan elk getal op de dobbelsteen koppel je dan een categorie. Leerlingen gooien met de dobbelsteen en schrijven dan een woord op uit de categorie die gekoppeld is aan het getal. Voorbeeld: 1 = woord met -ng, 2 = woord met -nk, 3 = woord met -ig, 4 = woord met =lijk, 5 = woord met ont-, 6 = woord met ver-. Voor de jongere leerlingen of minder sterke kun je ook een lijst met voorbeeldwoorden geven waar ze uit kunnen kiezen. Op deze manier zijn ze niet per se met een dictee bezig, maar je kunt als leerkracht wel zien wie er makkelijk zelf een woord uit de categorie kan bedenken.
Bingo is ook in te zetten bij een dictee. Geef alle leerlingen een lege bingokaart met bijvoorbeeld 12 vakjes. Laat 20 woorden zien op het bord en daaruit mogen de leerlingen kiezen. Ze schrijven 12 woorden op hun lege bingokaart. Daarna gaat het bord weer uit en leest de leerkracht de woorden door elkaar voor. Als de leerlingen een woord van hun bingokaart horen, dan mogen ze die doorstrepen. Degene die als eerste zijn bingokaart vol heeft, is de winnaar. Of is gewoon de eerste als je er geen winnaar aan wilt koppelen.
Heb jij nog meer ideeën voor manieren om een dictee af te nemen?
Afbeelding van DGLimages/Shutterstock