Door Suzanne. Groep 3 staat in het teken van leren lezen. In de kleuterklas worden ook al letters aangeboden en misschien dat een aantal leerlingen ook al (tutor)lezen voor ze naar groep 3 gaan. Maar hoe zit dat nou precies met zoemen en hakken? Wanneer moet je zoemen of hakken?
Zoemen of hakken?
In groep 3 werken wij met de Kim-versie van Veilig leren lezen (lees hier meer informatie). In die methode wordt een heel duidelijk onderscheid gemaakt tussen zoemend lezen en hakken.
Lijn 3 noemt het zingend lezen.
Zoemend lezen
Zoemend lezen houdt in dat je de klankwaarde van een letter verlengt. Het verlengen van een klank maakt de klank beter hoorbaar voor een kind. Omdat de klank langer aangehouden wordt, kan het kind ondertussen alvast kijken naar de volgende klank.
Zoemen wordt in de methode Schatkist al in de kleuterklas geïntroduceerd. Zoem de Bij leert de kinderen verschillende letters aan.
In groep 3 is het zoemen van klanken een strategie voor auditieve analyse. Aan het begin van groep 3 lees je de woorden met de kinderen zoemend, dus geen r-oo-s, maar rrrrrroooooosssss. Je praat in een soort van slakkentempo. Ik moet zeggen dat het nogal ongemakkelijk voelde die eerste weken, maar het werpt al snel vruchten af en je merkt dat kinderen er beter en sneller door leren lezen.
Hakken
Wordt er dan helemaal niet meer gehakt? Jawel hoor! Wanneer het op spelling aankomt is hakken juist de strategie die wordt ingezet om een woord goed te spellen.
In de Kim-versie van VLL wordt zoemen en hakken afgewisseld. De eerste dag, wanneer de nieuwe letter wordt aangeleerd, staat in het teken van zoemen. De tweede dag wordt het spellen van nieuwe woorden geoefend en wordt het hakken gebruikt.
Uit onderzoek blijkt ook dat instructie hiervoor heel belangrijk is, ook bij de kleuters.
De praktijk zoemen of hakken?
Zoals gezegd maakt het zoemen van klanken de klank beter hoorbaar voor kinderen. Ik merkte vaak dat kinderen bij het hakken van een woord de eerste klank alweer vergeten waren wanneer ze gingen plakken. Het zoemen van een woord is eigenlijk hetzelfde als het woord heel langzaam uitspreken. Ik zie dat kinderen tijdens het zoemen veel sneller doorkrijgen wat ze nu eigenlijk aan het zeggen zijn.
Het hakken helpt juist om alle afzonderlijke klanken in een woord goed te horen. De methode heeft een vast stappenplan waarbij de kinderen het woord nazeggen, dan in stukjes hakken, opschrijven en nalezen.
Het hakken zorgt ervoor dat alle klanken worden benoemd. Natuurlijk is de laatste stap, het nalezen van het woord, van groot belang om te controleren of je ook echt alle letters op hebt geschreven.
Hakkende kleuters
Omdat we het afgelopen jaar in de kleutergroepen gestart zijn met de nieuwe Schatkist-methode, zat het zoemen van klanken er nog niet in bij de groep waarmee ik startte in groep 3. Voor de kinderen bleek het een hele omschakeling van hakken naar zoemen. Sommige kinderen pakken dat direct goed op, maar een aantal kinderen bleef hardnekkig hakken tijdens het lezen.
Daarom is het dus van belang om ook in de kleutergroepen al bewust bezig te zijn met zoemen in plaats van hakken.
We hebben er veel tijd in gestopt om deze kinderen ook aan het zoemen te krijgen. In samenwerking met ouders, want thuis oefenen is zó belangrijk, is het gelukt om ook die kinderen aan het zoemen te krijgen.
En wanneer ze eenmaal doorhebben dat het makkelijker is en ze er sneller door gaan lezen zie je ze met sprongen vooruit gaan.
Afbeelding van Skolova/Shutterstock