Door Sonja. Spelling oefenen in de klas alleen bij de spellingsles? Spelling oefen je juist ook tijdens de andere vakken. Waarom en hoe? Dat lees je in dit blog!
Waarom is spelling oefenen zo belangrijk?
Spelling is meer dan alleen een schoolvak. Het is een vaardigheid die nodig is om goed te kunnen functioneren in de maatschappij. Ook het maken van fouten in geschreven taal, met name werkwoordspelling, kunnen zwaar aangerekend worden op latere leeftijd.
Goed spellingonderwijs is dus van belang, zie ook dit artikel waarom spelling moet gecombineerd worden met andere schrijfactiviteiten. Volgens de SLO-doelen, bekijk ze hier, van spelling is het voorbeeld belangrijk dat kinderen de wil ontwikkelen om foutloos te leren spellen in allerlei situaties en dat kinderen de geschreven tekst kunnen controleren en verbeteren met behulp van kennis van spellingregels.
Het vak ‘spelling’ staat vanaf groep 3 op het rooster. Maar al veel eerder wordt er geoefend met klanken en letters. Tijdens de kleuterperiode wordt er al voorbereidend spellingonderwijs gegeven.
Spelling in groep 1
In groep 1 is een belangrijk doel, met oog op spelling, om de woordenschat te vergroten. Nieuwe woorden ontdekken door te kijken, te luisteren en te ontdekken met de zintuigen. Ook leren de kinderen letters herkennen, hoe een letter eruitziet en hoe een letter klinkt. Een onderdeel van spelling is dat de kinderen leren dat woorden op elkaar lijken. En hoe kun je dat het beste oefenen dan met rijmen? Wanneer kinderen leren rijmen, willen ze dat het liefste de hele dag doen. Ook ‘woorden raden’ is een leuk spel: geef een omschrijving van een voorwerp of dier en de kinderen moeten raden waar het over gaat.
Spelling in groep 2
In groep 2 gaan de kinderen nog een stapje verder en gaan ze steeds meer aan de slag met letters en klanken. Het verdelen van woorden in klanken, de klanken klappen (het hakken van woorden) en wat krijg je als je klanken achter elkaar plakt (het plakken). Maak hierbij het hakken en plakken ook visueel door zelf als leerkracht samen met de kinderen de gebaren erbij te gebruiken.
Wist je dat een kind eind groep 2 ten minste al 15 letters zou moeten herkennen? En dat de kinderen eind groep 2 al 3500 woorden actief kennen en 7000 woorden passief?
Spelling in groep 3
Vanaf groep 3 gaan de kinderen echt leren lezen en schrijven. Spelling is nu ook echt een vak en er wordt veel tijd besteed aan spellingregels, dictee, luisterwoorden en weet/inprentwoorden.
Maar in de praktijk blijkt dat deze theorie veelal tijdens spellingtijd aangeboden wordt. Voor effectief spellingonderwijs is het juist van belang om het te integreren bij andere vakken. Laat de spellingregels ook toepassen bij andere vakken bijvoorbeeld.
Spelling tijdens andere vakken
In het boek Effectief Spellingonderwijs, bekijk het hier, wordt veel aandacht aan spelling tijdens andere vakken besteed. Ook dan zouden dezelfde hoge eisen aan spelling moeten worden gesteld als tijdens de spellingles.
Tips voor integratie van spelling in andere vakken
- Er wordt een vast stappenplan gebruikt voor het schrijven van niet-klankzuivere woorden.
Een voorbeeld uit het boek Effectief spellingonderwijs:
- Ik zeg het woord na
- Ik verdeel het woord in stukjes. Meestal zijn dit klankgroepen
- Ik zeg per stukje een voor een de categorie(en)en regel(s) of denkwijze(n). Hierbij kun je gebruik maken van een spellingcategoriekaart
- Ik schrijf het woord per stukje op
- Ik lees het woord na
Ook tijdens andere schrijfopdrachten moeten de kinderen dit stappenplan blijven gebruiken. Kinderen leren het beste spellen volgens een vaste strategie waarbij ze steeds dezelfde stappen volgen. In het begin kost het gebruiken van deze vaste stappen veel tijd, maar het zal steeds sneller en meer automatisch gaan
2. Na afloop van het schrijven van een verhaal of een stuk tekst (bijvoorbeeld bij de zaakvakken) kun je vragen of de leerlingen de woorden nakijken met behulp van de spelling categorieën. Of je spreekt van tevoren af op welke spellingcategorie de nadruk ligt om op te letten.
3. Ook kun je na het schrijven de leerlingen de opdracht geven om een bepaalde spelling categorieën op te zoeken in de tekst en om zelf na te kijken of ze deze goed hebben toegepast
4. Of je geeft directe feedback aan de hand van het bovengenoemde spellingstappenplan. Dit kan klassikaal of in een klein groepje. Je kunt als leerkracht zelf hardop denken en de stappen benoemen of juist een leerling hardop laten denken.
5. Het oefenen van de weetwoorden/inprentwoorden zoals de ei-/ij-woorden en au-/ou woorden gebeurt juist tijdens het vrij schrijven of tijdens andere vakken. Vooral tijdens de leesles kunnen deze woorden geoefend worden. Laat de kinderen tijdens het lezen van een tekst de woorden met ei/ij of au/ou opzoeken en overschrijven.
6. Blijf veel lezen. Door veel te lezen komen kinderen in aanraking met verschillende woordvormen en spelling categorieën. Zo bouwen ze een grote woordenschat op en ontwikkelen een goed woordbeeld.
7. Geef het goede voorbeeld door zelf te laten zien en horen wat spellingbewustzijn is. Denk hardop na wanneer je een spellingregel toepast of nakijkt.
Wanneer je spelling integreert met andere vakken, worden de spelling categorieën veel effectiever aangeleerd. De kinderen leren de categorie herkennen, benoemen en toepassen in allerlei situaties en dat is uiteindelijk ook het doel van spellingonderwijs!
Bekijk ook hier de Hulpwaaier Dyslexie.
Er staan affiliate links in dit blog.