Kleutergroepen lijken steeds groter te worden en ook met steeds meer zorg. Hoe zorg je ervoor dat je toch een kleine kring in een grote groep kunt geven terwijl de andere kinderen aan het werk gaan?
Kleine kring in een grote groep
Wat is een kleine kring?
Een kleine kring is een groepje kinderen dat bij elkaar zit en instructie krijgt. Vaak met hetzelfde niveau en is er interactie tussen de kinderen en jou als leerkracht. Je kunt allerlei activiteiten ondernemen, zoals preteaching -alvast uitleg krijgen over de nog te behandelen lesstof-, verlengde instructie of het aanbieden van een activiteit.
Werkt een kleine kring voor kinderen?
Uit onderzoek blijkt dat een kleine kring wel kan werken voor laagpresteerders, maar dan zitten er wel veel mitsen en maren aan. Kinderen die lager presteren blijken uit onderzoek meer te profiteren van een heterogene setting. Om een kleine kring wel te laten werken voor kinderen met hetzelfde niveau moet de kwaliteit van de instructie hoog zijn, de leerkracht moet goed kunnen differentiëren en er moet voldoende tijd – minimaal een uur per dag, vier tot vijf dagen in de week- en extra aandacht gegeven worden. Hoe goed de kleine kring werkt is dus afhankelijk (zoals veel in het onderwijs uiteraard) van het handelen van de leerkracht. Minder tijd dan dat uur per week heeft zelfs eerder een negatief effect. Hoogpresteerders profiteren wel van kleine kringen, maar daarmee wordt de ongelijkheid weer groter.
Instructie
Ik geef zelfs dus vooral instructie in de grote kring (met de hele klas dus), kort en krachtig en zoek regelmatig naar een passende verwerking, eventueel gedifferentieerd. Dit kan natuurlijk ook in de hoeken zijn. Ik zet daar soms EDI bij in, maar vind het ook heel fijn om juist met mijn klas op onderzoek uit te gaan. Ik maak een mooie mix dus tussen ontdekken met de kinderen in de klas en directe instructie, bijvoorbeeld bij het hakken en plakken.
Bij ons op school
Wij hebben een onderwijsassistent voor onze kleutergroepen die vooral kleine kringen taal geeft. Zij heeft vde kinderen waarbij Nederlands de tweede taal is onder haar hoede en oefent in de kleine kring veel met woordenschat. Meestal haalt ze de kinderen uit de klas, zodat ze volledig ongestoord met ze kan werken. Zelf werk ik weinig in kleine kringen, maar differentieer volop in de grote kring. Ik weet wat het niveau is van de kinderen, heb hoge verwachtingen van ze en stel na mijn instructie dan ook vragen op verschillende niveaus.
Wel zit ik regelmatig bij een groepje bij het knutselen, als ik ze een bepaalde vouw wil aanleren bijvoorbeeld. En ik zorg er dus ook wel eens voor dat ze de verwerking van een instructie op hun niveau kunnen doen/maken. Ik denk dan aan een spelletje met dobbelsteen (dit kan er één zijn, maar ook drie), een bepaalde letter zoeken in de klas (kinderen die dat kunnen moeten ze ook lezen) en een bepaalde bouwopdracht in de bouwhoek.
Speel met ze mee
Een aantal jaar geleden leerde ik iets van een collega wat ik ook regelmatig inzet. Ze speelt zo veel mogelijk mee met de kinderen en laat daar oefeningen terugkomen waarvan ze weet dat de kinderen die lastig vinden. In de huishoek benoem ik bijvoorbeeld zoveel mogelijk begrippen. Wij hebben nu bijvoorbeeld thema ziek in de klas. Ik speel dan patiënt in de huishoek (dan een ziekenhuis) en benoem zoveel mogelijk de lichaamsdelen waarvan ik weet dat sommige kinderen moeite hebben om ze te onthouden. “Dokter kunt u mij helpen? Ik heb zo’n pijn aan mijn knie! Kijk daar, ik kan mijn onderbeen niet meer strekken en buigen. En er zit een grote bult op mijn knie. Wat is er met mijn knie aan de hand?” terwijl ik natuurlijk nadrukkelijk naar mijn knie wijs.
Maar ook tijdens het kleien kun je veel oefenen. Letters kleien, balletjes maken en die tellen. Maar ook woorden hakken en plakken, terwijl je ook fijn bezig bent met het materiaal in je handen.
Werken in een circuit kan ook.
Overzicht
Ik merk dat ik tijdens het meespelen met de kinderen veel meer overzicht heb op de hele klas. Een kleine kring vind ik vaak intensiever, omdat ik me volledig op dat groepje moet concentreren. Er is dan eigenlijk geen ruimte voor overzicht op de hele klas. Zeker niet als er wat instroomkinderen bij zitten of kinderen met wat meer zorg. Ik kan de klas veel beter scannen als ik meespeel met de kinderen. Ze kopiëren me dan ook meer. Ze zien dat ik rustig aan het werk ben en gaan zelf ook op dezelfde manier aan het werk. Als ik meespeel in de huishoek vinden ze dat vaak al helemaal interessant en komen dan vaak kijken.
Tips kleine kring in een grote groep geven
Wil je wel graag een kleine kring in een grote groep geven? Tijdens het spelen/werken bijvoorbeeld? Dan zijn er wel wat tips die ik je kan meegeven.
- Zorg dat de andere kinderen je niet storen.
Bij ons staat Pompom (de klasmascotte) vooraan in de klas als niemand me mag storen en ik heb ook wel eens een ketting om gehad. Dit niet storen moet je wel eerst trainen en kun je steeds verder uitbouwen in tijd. Leer ze om vragen te stellen aan elkaar en geef met een time-timer aan wanneer je er wel weer voor ze bent. Ik loop voordat ik begin met werken met kinderen een rondje door de klas voor vragen en erna ook weer. - Koppel een maatje
Heb je veel instroomkinderen in de klas? Of kinderen die wat meer zorg nodig hebben? Koppel er een maatje aan. De wat oudere kinderen vinden het vaak een leuke klus om voor een jonger iemand te “zorgen” en ze te helpen bij het kiezen, het spelen en de regels van de klas. Wissel af met maatjes, zodat het voor kinderen leuk blijft en ze ook zelf nog voldoende ruimte hebben om te spelen. - Maak de kinderen zelfstandig
Weten de kinderen waar ze alles kunnen vinden? Hoe lang ze hebben om te spelen? Wat ze mogen doen? Wanneer ze mogen kiezen? Dit zijn allemaal klassenmanagementregels die je aan het begin van het schooljaar en vaak ook na de vakantie nog eens met ze doorneemt en ze in traint. Ook dit bouw je op. In het begin van het jaar is 5 minuten zelf spelen zonder te kiezen wellicht al lang, aan het einde van het schooljaar houden ze het wellicht wel een half uur vol.
Wat werkt voor jouw groep?
Zoek een manier die bij jou en je klas past. Heb je veel instroomkinderen tegelijkertijd? Misschien moet je dan eerst terug naar het trainen van de zelfstandigheid van de kinderen voordat je weer ruimte hebt voor kleine kringen. En misschien bevalt het meespelen met de klas of een circuitvorm je beter? Er zijn allerlei manieren mogelijk, onderzoek wat werkt. Maar het beste zou zijn om de klassen kleiner te maken.
Uitgelichte Afbeelding van Rawpixel.com/Shutterstock